KÖYÜMÜZDE KULLANILAN BAZI KELİME VE DEYİMLER
A
Aba:Ana, Anne Acer: Yeni,taze Ağa:Baba
Ahraz: Dilsiz, konuşma özürlü
Aklı erik: Yetişkin, aklı başında
Alayı: Hepsi
Allah seni helal süt emmişlere eş etsin: Allah sana anlayışlı, temiz bir eş nasip etsin.
Ananmak: Yuvarlanmak
Anşe: Ayşe
Arnı: Alın
Ayı:Topaç
Aş:Yemek
B
Bacı: Yenge, Örnek: Anşebacı, Gelinbacı
Bahhele: Bakarmısın
Balak: Camız yavrusu, malak.
Bayakki: Demin ki
Bayaktan:Deminden
Bilezik: Ekinlerin düvenle sürülmesi sırasında kar veya yağmur gelmesi halinde ıslanmaması için üzerine düvenlenmemiş sap atma işi
Bıdır bıdır: Konuşarak gürültü yapma.
Bıdırdamak: Söylenmek
Bıldır: Geçen yıl
Bibi:Hala
Biz: Deri dikişlerinde dikiş iğnesinin geçeceği deliği açan alet.
Boo eh:Acılı bir şey yedikten sonra veya acaip durumda söylenir.
Bostan:1.Sebze ve meyve ekilen yer, 2. Karpuz
Boz: Ekilmemiş sert toprak, renk
Böör: Böbrek, Yan
Buğatmak: Bunaltmak, Kızdırmak
C
Cabe: Bedava
Camız:Manda
Ciara (cuvara):Sigara
Cereme:Ceza, zulüm
Cılk:Bozulmuş yumurta
Cıncık: Cam kırıkları
Cırık: Etin yağlı kısmı
Cibicik: Alkış
Cilis: çok
Ciddirmek: 1.İşemek, 2. Sızdırmak
Cücük: tavuk veya kuş yavrusu, civ civ
Culuk: Hindi
Ç
Çaardek: Çekirdek
Çağ: Lavabo,banyo
Çalgı: Sokak Süpürgesi
Çalkama: Ayran
Çardak:Orman içerisinde hayvanların gece barındıkları ağıl.
Çemkirme: Cevap verme!
Çene:1. Ağızın alt bölümü, 2. Köşe (Ör.Evin çenesinde
Çerci:Kuruyemiş vb şeyler satan ve at veya arabayla dolaşan satıcı
Çeç: Buğday, arpa gibi tahılların tanelerinin toplamı
Çığırmak: Çağırmak/Söylemek (Türkü/Şarkı)
Çıkılamak: Koymak, sarmak (Şekeri mendile çıkıla)
Çıngı: Yanan malzeden havaya çıkan veya bacadan dışarı çıkan küçük ateş
Çiğit: Çekirdek
Çimmek: Yıkanmak
Çot: Topal, sakat
Çolak: Sakat
Çul: sergi için kullanılan kendirden dokunmuş örtü, mecazi giysi
D
Darha:Satır
Depik: Tekme
Dinelmek:Ayakta durmak, Ayakta beklemek
Domatca: Patates
Dölek: uslu.
Dölek durmak: Usluca beklemek, yaramazlık yapmamak, rahat durmak
E
Eline sağlık, babana rahmet: Ellerin dert görmesin, daim sağlıklı olsun, seni yetiştiren babana Allah rahmet eylesin.
Ellaam:Herhalde
Emmi:Amca
Evriağaç: Ekmek pişirirken ekmeği çevirmeye yarayan araç .
Evlek: Ekin tarlalarında yaklaşık beş adım eninde bir alan
Eğleşmek (Ağleşmek): Oyalanmak
F
Farenin (Sıçanın) çişi denize fayda:Yapılan işin azı olmaz, iş iştir
Firek:Anahtar
G
Gabala: Toptan, hepsi
Gaçmak: Çekilmek, Koşmak
Galız:Orak
Gafle gafle:Kısım kısım, bölüm bölüm, yavaş yavaş
Gambak: Yontulan ağacın kabukları
Gavsara: Tahılambarı
Geri: Sele şeklinde ağaçtan yapılan saman taşıma aracı
Geven veya Kefen: Dağda bayırda yetişen ve yuvarlak tepsi şeklinde olan dikenli, sağlam köklü ot.
Gıran girmek: Ölmek, zehirlenerek ölmek
Gırım gırım gırılmak: çok kibarlık göstermek
Gırışkan: Şımarık
Gırışmak:1.Şımarmak, 2.Paylaşmak, 3. Havalara girmek, Hava atmak
Gi!: Ey, öylemi (isim sonunda
Giçişmek: Kaşınmak
Go:ham, olmamış
Gobel: Küçük çocuk
Gopmak: koşmak
Gozel:Görümcelere hitap ederken, Örnek: Anşegozel!
Göbek:Yorganın iç astarı
Göresi gelmek: özlemek
Göynek:Atlet
Göz: Evlerde oda
Gözer: Büyük ve iri gözenekli kalbur
Guşene: Küçük tencere
Gümana: Boşuna
H
Hacet:Alet, malzeme
Hala:Teyze
Hasas:Köy bekçisi
Hazlanmak: Beğenmek
Hela: Tuvalet, WC, kenef
Helke: Bakırdan yapılmış içi kalaylı su taşıma kovası
Horanta: Aile
Hüddemci: Dümen çeviren, aldatan.
I
Icıcık/Icıh: Az
Iğralamak: Sallamak
Irasına getirmek: Denk düşürmek, uygun zamanda yakalamak
Irgat: Tarlada çalışan
Irgatlık: Hasat zamanı
Ismarıç: Sipariş
İ
İlaan: Leğen
İlik: Düğme
İle mi (lemi): Öyle mi, Örnek: İle mi bo!
İmirsek: çok düşkün, aşırı sevgi
ipdi: önce, iptiden/önceden
İşlik:1.Gömlek, 2.Halı,kilim ve namazlık vb. dokunduğu atölye
İpiy: Çok: İpiy zaman sonra.
K
Kadak:Çivi,mıh
Kapısında kıvrılmak (yatmak): Kişiye yakınlığın göstermek.
Kasmak: Bölmek
Kaşını Yıkmak: Yukarıdan bakmak, küçümsemek
Katık: Ayran
Katıklı aş:Ayranın pişmiş yarma üzerine dökülmesiyle yapılır
Kavil etmek:Anlaşmak
Keleş: Güzel
Kendilemek:Kinlenmek
Kenef: Tuvalet, ayak yolu
Kes:Yonca, fiğ ve ot gibi bitkilerden yapılan saman
Kesdüşmek: Küçük düşmek
Kırmızı:Domates
Kıtmir: Cimri
Kıyrık:Aralık
Kirik:Sıpa, Eşşeğin yavrusu
Kirtik: Bitmek üzere olan sabun kalıntısı
Kisip kalasıca!: Ağız tadıyla yemeyesice!
Kişkilemek:Ayartmak, saldırtmak, Tahrik etmek
Kubat:Kaba
Kum gibi avuçladığın altın olsun: Her işin yolunda gitsin
Kumpür: Patates
Kurban (Kurbanlar) Olmak: Senin için ölürüm
Künde: Her gün
Küremek:Damların üstündeki veya evlerin önündeki kar’ı temizlemek
Kürtün: Semer
L
Lalanmak: Taklit etmek
Lo(Loğlamak): Toprak dam başlarını pekiştirmemede kullanılan yassı ve yuvarlak taştan yapılmış araç.
Lemi?: Öyle mi
M
Mabeyn: Evlerde salon
Malamat: Rezil (Adam bizi malamat etti)
Melefe: Yorgan kılıfı
Meyil etmek: Gönlü olmak
Mınna: Erkek kardeş
Muhuna varmak: Farkına varmak
Mulus olmak: İhtiyaç duymak, yardım istemek
Müzevir/ Münzevir: dedikoducu, laf yetiştirici
N
Nacak: Küçük balta
Nahas: Nasıl oldu da
Nallamak: Vurmak
Nidiyon/napıyon: Ne yapıyorsun
Nörüyon:Ne yapıyorsuno
Oflaz: Yeterince
Oklardan gidesice!: Kurşunlara gelesice! (modern tarzda)
Okumak: Düğün veya nişana davet etmek.
Okuntu/Okuyuntu: Davetiye
Ö
Öjbe: İnat
Öjbeleşmek: İnatlaşmak
Ökelenmek/Hökelenmek: Söylenmek, karşı gelmek
Ömrün uzun olsun: Uzun yaşa.
Önlük : 1. Kadınların önlerine bağladıkları ve zaman zaman malzeme taşıdıkları bez parçası, 2. İlköğretim okulu öğrencilerinin okulda giydikleri forma
Örneksiz: Çirkin
Örtme: Evin girişi, antre
Örtmek: Kapatmak
P
Pece: Pencere
Pelver: Salça
Peşkir:Havlu
Pilingir: Çöpçatan, Arabulucu
Pilingirlik yapmak: Çöpçatanlık yapmak, Arayı bulmak
Pinnik: Kümes
Pineklik: Kümes
Pinti: Cimri
Pırı: Serçe
Pırtı: Giyim Eşyası, manifatura
Puğare: Baca
Pusmak: Büzülmek, saklanmak
Pür: Ağacın yaprağı
Pürçüklü: Havuç
Püssük: Kedi
S
Sako: Ceket (Aslı Almanca’dır)
Seklem: Kendirden dokunan büyük çuval.
Salaca: Üzerinde cenaze taşınan araç
Selik: Yaramaz
Selmek: Yaramazlık yapmak
Seme: Ahmak,aptal
Serpene: Damlarda saçak
Seten: Bulgur ve yarma yapmak için kurulan ve bir hayvan yardımıyle çalışan değirmen
Setenlemek: Kaynamış buğdayı bulgur veya yarma yapmak
Sıçan: Fare
Sıhı: Sıkı
Sındı: Makas
Sırım: Deriden yapılmış ip
Sinnek: Yaşlı kadın
Sitil: Genelde bakırdan yapılmış ve içi kalaylı küçük su taşıma kovası.
Somurtmak: Sessiz sedasız canı sıkılmış şekilde beklemek.
Sona: Sonra
Sormuk: Emzik (Sormuk şekeri)
Soyha: Sevilmeyen şey, eşya, geride kalan şey
Surat: Yüz,Cehre
Südeşi: Maya
Süntük: Davetsiz her ortama giren ve yemeğe oturan kimse, nerdeyse aileden biri, akraba
Ş
Şahan: Hızlı
Şak: Orta (Arnının şakından vurdu)
Şamar: Tokat
Şaplak: Tokat patlatma
Şemşamer: Ayçekirdeği
Şıldır şip: Çar çabuk
Şikâr: Az, bulunmaz şey
Şikirsiz: Çirkin
Şişinmek: Böbürlenmek, Kibirlenmek
T
Tebelleş olmak: Sataşmak, sürekli peşinde olmak.
Temek: Ahırlardan hayvan pisliklerinin dışarı atılmasında kullanılan pencere
Toplu: Kapı, pencere çerçevesi
Tosbağ: Kaplumbağa
Tummak: Suya dalmak
Tuttuğun altın olsun: Her işin yolunda gitsin, zengin olasın.
U
Uflak: Bıçak
Uhra:Ekmek yaparken hamurun yapışmaması için dökülen un.
Uluk/ Ulumuş: Çürümüş meyve
Ü
Üleş: Hayvanın sırtına yüklenen iple bağlı odun veya ot.
Üryan: Çıplak, Anadan üryan: Çırıl çıplak
V
Verep:Yokuş
Y
Yaarn:Sırt
Yağlık:Mendil
Yamaç: Karşı, ön
Yampiri:Eğri büğrü
Yarenlik: Şakalaşma
Yarma:Kaynamış buğdayın setenlenmiş ve su verilerek şişirilmiş hali, Keşkek ve yoğurt çorbasında kullanılır.
Yaymak:1.Hayvan otlatmak, 2.Bir şeyi sermek.
Yellemek: 1 . Teşvik ve Tahrik etmek, 2.Ateşi körüklemek
Yellenmek: Ossurmak
Yelli: Hızlı
Yığın: Tarladaki sapların bir araya toplanmasıyla oluşan yükselti
Yiğin: Çok,yoğun
Yiğinli: Yerinde durmayana, acele hareket eden
Yosmak: Saman ve ot vb için samanlıkta yerleştirmek
Yüksünmek: Erinmek, Çekememek.
Yüzünkuylu: Aşağı doğru
Z
Zaalamak: Akıp gitmek
Zahar/zaar: Her halde
Zerdali: Kayısı
Zerzavat:Sebzeler
Zevle:Örk
Zıbarmak: Kötü kişiler için ölmek, gebermek, yatıp uyumak